Tuổi thơ – khoảng thời gian trong trẻo và đầy ắp kỷ niệm – thường bắt đầu từ những buổi học đầu đời, nơi cha mẹ không chỉ dạy ta từng con chữ, từng phép tính, mà còn gửi gắm vào đó những giấc mơ lớn lao về tương lai của con mình. Họ mơ về một ngày con lớn lên sẽ trở thành người tử tế, biết yêu thương và sẻ chia, giàu lòng đồng cảm, tự lập trong cuộc sống, luôn sẵn sàng dang tay giúp đỡ người khác. Họ mong con mang trong tim sự trắc ẩn sâu sắc, yêu quý cha mẹ, gắn bó với anh chị em, và sống hiếu thảo như một giá trị cốt lõi. Những kỳ vọng ấy đẹp tựa ánh nắng ban mai, dịu dàng mà rực rỡ, như ngọn hải đăng soi sáng con đường trưởng thành của mỗi đứa trẻ.
Thế nhưng, cuộc sống không phải lúc nào cũng là một bức tranh hoàn hảo. Trong hành trình nuôi dạy con, không ít cha mẹ chọn cách thể hiện tình yêu và sự kỳ vọng ấy bằng những phương pháp khắc nghiệt. Những tiếng quát mắng vang lên, những trận đòn roi để lại dấu vết trên da thịt, những hình phạt như bắt quỳ trên sàn lạnh hay đứng im giữa trời mưa – tất cả như những cơn gió lạnh lẽo thổi qua tuổi thơ. Có khi, những lời nói xúc phạm, nặng nề được thốt ra mà không kịp suy nghĩ, để lại trong lòng trẻ những vết thương chẳng thể nhìn thấy bằng mắt thường. Những điều ấy, hóa ra, lại trở thành một phần ký ức không thể xóa nhòa trong tâm trí của nhiều thế hệ.
Khi ngồi lại trò chuyện sâu hơn với các bậc phụ huynh, tôi nhận ra rằng đằng sau những hành động ấy không hẳn là ý định xấu. Nhiều người thú nhận rằng họ chỉ hành động như vậy trong cơn nóng giận, khi sự bực bội và mất kiểm soát lấn át lý trí. “Tôi không biết phải làm sao khác,” một người cha chia sẻ, giọng trầm xuống, “Đánh mắng là cách nhanh nhất để con nghe lời, dù tôi biết nó không đúng.” Một người mẹ khác bồi hồi kể: “Tôi từng đọc sách, từng lướt mạng thấy những phương pháp dạy con nhẹ nhàng, nhưng đến lúc cần thì lại quên sạch, hoặc không đủ kiên nhẫn để áp dụng.” Những lời tâm sự ấy vừa chân thành vừa day dứt, như một lời tự vấn về chính cách mà họ đã chọn để dẫn dắt con mình.
Tôi từng mời các cha mẹ tham gia một trải nghiệm đặc biệt: hồi tưởng lại chính tuổi thơ của họ, những ký ức buồn mà thời gian chưa từng xóa nhòa. Gần như ai cũng có câu chuyện để kể. Một người cha nhớ lại lần bị đánh vì làm vỡ chiếc bát quý, tay còn run khi nhắc đến cảm giác đau đớn xen lẫn tủi hổ. Một người mẹ kể về lần bị bắt quỳ trước sân nhà, nước mắt lăn dài khi nhớ lại sự nhục nhã và nỗi cô đơn giữa những ánh mắt dò xét của hàng xóm. Có người còn chia sẻ rằng họ từng đứng dưới mưa hàng giờ vì một lỗi lầm nhỏ, cơ thể run rẩy nhưng lòng thì đầy uất ức. Và rồi, khi được hỏi về cảm xúc lúc ấy, họ không ngần ngại trải lòng: buồn bã đến nghẹn lòng, tủi thân như bị cả thế giới quay lưng, đau đớn cả thể xác lẫn tâm hồn, nhục nhã đến mức muốn biến mất, uất hận đến nỗi từng nghĩ đến việc trả thù, cảm giác không được yêu thương như một vết dao cứa sâu, hay thậm chí là ý định bỏ nhà ra đi, từ bỏ tất cả.
Khi câu hỏi được đặt ra một cách nhẹ nhàng nhưng đầy sức nặng: “Liệu anh chị có muốn con mình lớn lên cũng phải trải qua những cảm xúc mà anh chị vừa kể không?”, không gian như chùng xuống. Nhiều người ngẩn ngơ, ánh mắt trĩu nặng suy tư. Tôi tiếp tục: “Liệu việc khiến con cảm thấy nhục nhã, đau đớn, tủi thân có thể gieo vào lòng chúng hạt giống của sự yêu thương, cảm thông, hay lòng trắc ẩn khi trưởng thành không?” Câu hỏi ấy như một chiếc gương, phản chiếu rõ ràng sự mâu thuẫn giữa những gì cha mẹ mong muốn và cách họ hành động. Những kỳ vọng đẹp đẽ ban đầu – về một đứa con biết yêu thương, tự lập, hiếu thảo – dường như chẳng thể nảy mầm từ những trận đòn roi hay lời mắng chửi. Hai con đường ấy, hóa ra, không chỉ song song mà còn đối nghịch nhau gay gắt.
Có lẽ, trong sâu thẳm, mỗi chúng ta đều từng là nạn nhân của những vết thương tuổi thơ, và rồi, vô tình hay hữu ý, lại lặp lại điều đó với chính con mình. Nếu bạn đang đọc những dòng này, thấy lòng mình gật gù đồng cảm vì từng trải qua những ký ức tương tự, từng chứng kiến bản thân rơi vào vòng tròn cũ kỹ ấy khi dạy dỗ con, thì xin đừng dừng lại ở sự tiếc nuối. Hãy bước cùng chúng tôi trên một hành trình mới, nơi những vết sẹo cũ được chữa lành, nơi tình yêu thương thay thế cho đòn roi, và nơi tuổi thơ của con không chỉ là ký ức mà là khởi đầu cho một tương lai trọn vẹn. Hành trình làm cha mẹ hạnh phúc đang chờ bạn – để cùng nhau học cách gieo những hạt giống tốt đẹp, không chỉ cho con, mà còn cho chính chúng ta!
